Malangnya hari kerana hati

Assalamualaikum pembaca budiman. Allah berfirman " Hari yang tidak bermanfaat harta dan anak pinak(hari kiamat). Kecuali yang menghadap Allah dengan hati yang suci bersih(dengan aqidah yang sahih)".

Mari sama -sama kita muhasabah diri dan semak kesilapan yang biasa kita lakukan hari demi hari. Kadang-kadang ada hari yang kita lalui dengan suasana yang ceria, semua urusan dimudahkan, dapat bergaul mesra dengan taulan bahkan melakukan ibadah yang hampir sempurna.

Adakalanya kita melalui hari-hari dengan suasana suram, muka yang masam mencuka, hati yang penuh dendam dan dengki serta mulut yang sentiasa merungut. Apa sebabnya? Kenapa perkara ini berlaku? Ini tidak lain dan bukan, kerana disebabkan hati.

Nabi saw bersabda " Di dalam jasad itu, ada seketul daging, apabila ia baik, maka baiklah seluruh jasad itu dan apabila ia jahat, maka jahatlah seluruh anggota itu. Ketahuliah bahawa itulah hati". (Hadith riwayat Muslim)

Justeru, jika kita menekuni 2 senario di atas, jelas bahawa malangnya hari yang kita lalui adalah kerana hati dan begitulah sebaliknya. Apabila hati diisi dengan ingatan kepada Allah, meyakini segala kerja yang dilaksanakan adalah ibadat termasuk menulis di dalam blog, maka segala urusan akan dipermudah.

Saya teringat pesanan seorang ustaz sewaktu belajar di sekolah menengah dahulu, kata beliau "Amalkan al-Ma'thurat di mana sahaja kamu berada setiap kali selepas Subuh dan selepas Asar". Alhamdulillah, saya yakin ada kesan apabila kita mengamalkan doa dan wirid yang ma'thur(salasilah dan sanad) dari Nabi saw. Banyak urusan dimudahkan, rezeki kita dimurahkan Allah bahkan apa yang lebih penting kita terus istiqamah dalam iman dan Islam dan berusaha untuk membantu agamaNya.

Berbalik kepada persoalan hati, seorang ustaz berpesan pada saya dalam surah al-Muzammil; Allah mentarbiyyah kita dengan 3 arahan yang sangat baik untuk meneguhkan hati dan kekuatan dalaman. 3 arahan tersebut ialah :

1) Qiyammulail-Ternyata ini di antara cabaran buat kita semua. Mahu tidak mahu kita mengakui kerapkali kita terkejut di tengah malam kerana nak membuang air kecil berbanding tahajjud 2 rakaat kepada Allah!

2) Membaca al-Qur'an dengan tartil-Mengikut Saidina Ali k.w., tartil bermaksud membaca dengan tajwid yang betul dan tempat berhenti yang tepat. Sebab itu, apabila kita membaca al-Qur'an, hati kita akan tenang. Dan apa yang lebih penting, bukan setakat membaca; termasuk juga faham-renung-tadabbur-taammul-amal-sebarkan adalah tuntutan apabila kita bersama dengan al-Qur'an.

3) Zikrullah - Firman Allah :"Ketahuilah dengan mengingati Allah, jiwamu kan tenang". Benar, dengan zikrullah, hati menjadi jinak dan tidak bersifat keras seperti batu kerikil.

Oleh itu, pembaca budiman-renungkan segala kebobrokan yang berlaku hari ini? Bukankah ia berpunca dari hati? Ya, itulah jawapan yang sebenar. Masih berlaku salah guna kuasa, rasuah, maksiat yang berleluasa semuanya akibat hati yang tidak bersih dan kotor.

Hidup kita tidak lama, sampai masa pasti kita dijemput jua. Jika amalan kita baik, berbahagialah kita di alam transit-alam barzakh sementara menunggu hari pengadilan. Kalau tidak, menangis air mata darah sekalipun dan merayu kepada Allah untuk beramal kerana mengakui kebenaran risalah Rasul, semuanya tidak akan berguna lagi.

Renungkanlah ayat dari surah al-Mulk " Kalaulah kami(penduduk neraka), mendengar dan memikirkan apa yang kami dengar, sudah tentu kami tidak akan menjadi penghuni neraka Sa'ir." Para ulama' mengulas-telinga merupakan salah satu sebab untuk masuk syurga. Sekali lagi, benar firman Allah. Kita tidak dapat melihat Allah, tidak dapat merasai pahala dan dosa serta gambaran sebenar syurga dan neraka, tetapi kita tetap beriman perkara itu benar.

Sedangkan golongan kafir, tidak akan beriman selagi mana mereka tidak nampak sesuatu yang dikhabarkan dengan mata kepala mereka sendiri.

Justeru, tepuk dada tanya iman;apakah kita mahu melalui hari-hari yang malang akibat hati yang tidak suci kerana perbuatan yang keji. Wal'iya zubillahi min zalik.

31 Julai, 16 Julai 2007,

12.19 tgh, Malaysia Timur

Bahagiakah kita?

Assalamualaikum kepada semua pembaca budiman. Sekali lagi saya tertangguh dalam mengemaskini blog ini. Mungkin yang selalu mengunjungi blog ini, maaf yang saya pinta. Kekangan program, access internet dan kesibukan menyampaikan pengisian antara faktor utama blog ini tidak diupdate hampir 10 hari.

Kepada yang telah mengambil manfaat di atas disertasi yang dipaparkan, Alhamdulillah. Ingin saya jelaskan, segala bahan disertasi yang saya sertakan adalah bahan yang saya kumpul dari rakan-rakan sewaktu menyambung ijazah sarjana di UM pada tahun 2003-2007. Hasil karya saya yang sebenarnya adalah-1)Tafsir Ayat 180 Surah al-A'raf 2) Disertasi tentang Ustaz Musatafa Abd Rahman(Hadith 40) dan akan datang tesis master saya-Metodologi Ibn Qayyim al-Jawziyyah dalam Kitab al-Amthal fi al-Qur'an.

Alhamdulillah setelah hampir 3 tahun setengah saya menyiapkan pengajian sarjana-akhirnya saya akan menerima ijazah sarjana pada awal September nanti dalam majlis konvokesyen d UM. Pesanan saya, bagi yang ingin menyambung pengajian-ikhlas, disilin dan komitmen adalah faktort penting untuk menyudahkan pengajian kita. Kalau tidak ia hanya akan tinggal hangat hangat tahi ayam sahaja.

Berbalik kepada tajuk di atas, inilah soalan yang biasa saya ajukan pada hadirin yang mendengar pengisian saya. Kerap kali kita tertipu dan tersilau dengan kemewahan dunia. Akhirnya kita menjadi golongan yang tujuan hidupnya adalah untuk dunia semata-mata. 3 minggu lepas, ada seorang menteri di sini menyebutkan dengan jelas kebahagiaan tidak terletak pada kemewahan. Yang mejadikan saya agak terkejut ialah dia seorang yang bukan Islam. Nah, bagaimana kita yang muslim? Adakah nafsu masih menguasai diri kita untuk mengejar segala keindahan dunia yang sementara? Sebab itu saya tegaskan, kereta besar, rumah besar, tv besar, peti sejuk besar belum tentu menjamin kebahagiaan khususnya dalam rumahtangga sekiranya ia tidak dibajai dengan iman dan taqwa.

Guru mendisiplinkan murid
Kisah benar yang saya dapat dari Tan Sri Ainuddin Wahid(bekas NC UTM Skudai) bahawa arwah ayahnya pernah menghukum murid yang bising di dalam kelasnya dengan menggantungkan budak itu dengan kaki di atas dan kepala di bawah dan kemudian dibakar kemenyan di bawah kepalanya. Itu dulu dan tak pernah menjadi isu. Lalu apabila seorang guru di Sek Men Bawang Assan, Sibu merendam hampir 200 murid di dalam kolam kerana tiada yang mengaku membuang tuala wanita di dalam tandas-apa masalahnya? Ternyata, pelajar kini semakin manja dan puncanya ibu bapa yang terlalu percaya dengan anak mereka. Kalau tidak masakan seorang pelajar sanggup mencekik guruya di Kota Tinggi 2 hari lepas! Bagi para guru, teruskan usaha dalam mendisiplinkan anak murid anda dengan had yang ditetapkan kerana saya yakin andalah penyumbang jasa yang sangat besar kepada dunia pendidikan.

Ancaman kepada blogger yang menyentuh isu sensitif
Bagi saya berkatalah benar walaupun pahit. Berani kerana benar dan takut kerana salah. Apa yang penting kita menulis berdasarkan fact and figure. Justeru, para bloggers teruskan usaha anda menyampaikan kebenaran dan dakwah melalui penulisan! Firman Allah swt " Katakanlah (ya Muhammad) kebenaran itu pasti akan datang dan kebatilan pasti lenyap. Sesungguhnya kebatilan pasti lenyap".

Pilihanraya umum
Makin banyak telahan bila PRU akan diadakan. Yang terbaru, PM pun maklum masih tak dapat ilham lagi. Pelik ye, kalau di negara lain seperti di Turki dan Jepun, tarikh dimaklumkan awal supaya semua pihak boleh membuat persiapan. Inikah nilai demokrasi dalam negara kita?
Mengambil iktibar kemenangan Parti AKP dan kekalahan parti PM jepun -Abe;renunglah wahai rakyat Malaysia semua. Apa pilihan anda kelak? Pilihlah wakil rakyat dan kerajaan yang benar-benar memperjuangkan aspirasi rakyat marhaen teramai dan negara berkebajikan!

30 Julai 2007, 14 Rejab 1428,

12.45 tgh, Malaysia Timur.

Tenang Jiwa III-Di Persada Nurani

Di persada itu,
Telah terbukti 1400 tahun yang lalu,
Ketika Rasul dekat hati,
Cahayanya menerangi jiwa

Di persada itu,
Telah terjelma sinar cahaya,
Menerangi buana

Alam dilihat, pandangannya tepat
Kerana hati, nuraninya suci

Di kala itu, Rasul bersama sinar cahaya
Menerangi buana
Namun kini jauh di mata
Tapi dirinya dekat di hati

p/s: Nasyid yang mengingatkan kita tentang keistimewaan Rasulullah saw dan rindunya umat yang menghargai jasa dan pengorbanan Baginda

30 Julai 2007, 14 Rejab 1428,
12.18 tgh, Malaysia Timur.

Disertasi Ilmiah 11-Tafsir al-Rawi Juzu' Amma

1.0PENDAHULUAN.

Sejarah awal telah membuktikan penulisan ilmu tafsir di Malaysia tidaklah serancak perkembangan ilmu yang berkaitan dengan ilmu Fekah dan ilmu Tasawwuf.Masyarakat Melayu pada zaman kegemilangan pengajian ilmu islam sentiasa berada dalam keadaan yang dahagakan ilmu agama.Pada masa itu masyarakat Melayu Islam hanya mengambil asas ilmu agama,terutamanya berkaitan dengan kehidupan seharian dan urusan sesama manusia.Tidak hairanlah perkembangan ilmu tafsir agak terkemudian tersebar dari aspek perkembangan dan pengajiannya di Tanah Melayu.Kitab-kitab Tafsir yang dikarang oleh ulama’-ulama’ muktabar dalam bidang Pengajian Ulum al-Quran dan Tafsir seperti Tafsir Tabari,Ibn Kathir ,Qurtubi,dan sebagainya mungkin menjadi satu bahan yang asing bagi masyarakat Melayu. Walaupun dalam keadaan yang demikian terjadi ,perkembangan ilmu tafsir tetap wujud selari dengan perkembangan ilmu-ilmu islam yang lain,tetapi tidaklah serancak perkembangan ilmu fekah dan tasawwuf.Tafsir-tafsir hasil ilham ulama’ulama’nusantara alam Melayu seperti Tafsir Nur al-Ihsan ,Tafsir al-Baidawi Melayu,Tafsir Juzu’ `Amma,termasuklah Tafsir al-Rawi serta beberapa lagi nama tafsir yang lain yang masih lagi digunakan sehingga kini .

Dalam konteks dunia akademik kini masih banyak lagi usaha yang perlu dilakukan untuk menyelamatkan manuskrip-manuskrip yang masih ada kerana sebahagiannya ada yang telah musnah.Kemusnahan ini terjadi disebabkan tiada tindakan ada yang untuk menyelamatkannya.Bagi kita yang cintakan mutiara ilmu-ilmu ini sepatutnya berusaha untuk mentahqiq dan mengedit semula kitab-kitab yang dikarang oleh ulama’-ulama’ Melayu bertujuan untuk dijadikan sebagai bahan rujukan dan penyelidikan untuk masa hadapan.

Di sini menjadi perhatian penulis untuk membuat sedikit kajian berkenaan Kitab Tafsir al-Rawi Juzu’ `Amma yang dihasilkan oleh ulama’ tersohor tanah melayu Almarhum Haji Yusuf Rawa yang lebih dikenali sebagai Ibn al-Rawi yang banyak sumbangannya untuk kemaslahatan umat islam di Malaysia ini.




2.0SEJARAH RINGKAS DAN LATAR BELAKANG PENGARANG.


Pengarang Tafsir al-Rawi Juzu’ `Amma ialah Haji Yusof Bin Haji `Abdullah al-Rawi .Beliau juga lebih di kenali dengan pelbagai nama seperti Ibn al-Rawi,Haji Yusof Rawa atau Pak Yusof[1].Beliau dilahirkan pada 8 Mei 1922 di Lebuh Acheh ,Pulau Pinang .Haji Yusof Rawa adalah anak kedua dalam keluarga Tuan Haji Abdullah Bin Haji Noordin al-Rawi[2] yang berasal daripada Rawa Sumatera ,Sumatera yang mana ayahnya seorang peniaga yang memiliki sebuah premis perniagaan penerbitan di Pulau Pinang ,asalnya bapanya seorang pedagang yang merantau dari sumatera untuk berdagang dengan membawa al-Quran ,kitab-kitab dan alat-alat kegunaan untuk beribadah seperti tasbih sejadah dan lain-lain keperluan yang berkait rapat dengan kehidupan seharian[3].

Selain dari itu beliau mempunyai lapan orang adik beradik .Abangnya yang sulung bernama Anuar Haji Abdullah , kemudian yang kedua adalah beliau sendiri dan seterusnya adalah adik beradik beliau yang lain seperti Haji Tahir Bin Haji Abdullah,Hajah Jawahir Bin Haji Abdullah,Hajah Kamariah Bin Haji Abdullah,Haji Abdul Majid Bin Haji Abdullah,Hashim Bin Haji Abdullah dan yang terakhir haji Shamsuddin Bin Haji Abdullah.Rumah terakhir Haji Yusof Rawa ialah beralamat 363-j,Jalan Sultan Azlan Shah ,11700,Gelugor,Pulau Pinang.[4]




3.0PERKAHWINAN DAN KELUARGA.

Haji Yusof Rawa telah mendirikan rumah tangga setelah pulang ketanah air setelah menuntut ilmu di Mekah .Asalnya beliau hendak disatukan oleh keluarga angkatnya di Mekah tetapi segalanya telah ditentukan oleh Allah Taala,beliau telah disatukan dengan seorang perempuan pilihan ibunya sendiri Hajah Asmah yang mana perempuan itu juga merupakan anak angkat kepada ibunya semasa ibunya belajar disekolah Al-Masyhor di Pulau pinang[5] .Wanita pilihan ibunya ini bernama Che’Kalsom Binti Ali[6] yang merupakan anak keturunan bangsawan[7] ,tetapi beliau merupakan anak yatim kerana ayah dan ibunya telah meninggal dunia kerana sakit,sebab itulah ibu kepada Haji Yusof Rawa mengambil Che’ Kalsom yang berasal dari Perak sebagai anak angkat.Pada masa itu umur Haji Yusof Rawa 25 tahun dan umur Che’ Kalsom Ali berumur 20 tahun.

Hasil perkahwinan ini ,beliau dan isterinya dikurniakan 11 orang cahaya mata ,5 orang lelaki dan 6 orang adalah perempuan.Beliau juga telah dikurniakan dengan 30 orang cucu dan dua orang cicit.Kegigihan Haji Yusof Rawa meneruskan perniagaan ayahnya Haji Abdullah Noordin yang terkorban semasa perang dunia ke-dua membuktikan kecekalan hati Haji Yusof Rawa untuk membinanya semula selepas peperangan.Isterinya adalah perangsang dan pemberi semangat untuk beliau meneruskan perniagaan samada suntingan semangat dan juga modal.Pernah satu ketika ,semasa perniagaannya mengalami kemorosotan dan menanggung bebanan hutang ,beliau yang terlalu tinggi kebergantungannya dengan Allah Taala menyerahkan kepada yang Maha Esa,



akhirnya berkat kesabarannya beliau dipermudahkan oleh Allah Taala melunaskan hutangnya dengan kehadiran sahabat kenalan lamanya untuk meminta kepada Haji Yusof Rawa untuk menyimpan wang kepadanya dan memberi keizinan untuk menggunakan wang tersebut untuk membayar hutangnya .

4.0PENDIDIKANNYA DAN PERKEMBANGANNYA.

Pendidikan Haji Yusof Rawa bermula di sekolah melayu di Jalan Carnavan,Pulau Pinang sehingga darjah empat dan kemudian berpindah ke sekolah Charausta di Georgetown ,Pulau Pinang[8].Pada peringkat menengahnya pula beliau belajar di Convent English School dan kemudian menyambung pelajaran kesekolah terkemuka Penang Free School sehingga memperolehi kelulusan Junior Cambridge[9].Pada masa itu jarang sekali orang Melayu yang mendapat kelulusan seuumpama itu dan Haji Yusof Rawa menanam hasrat untuk melanjut ke peringkat Senior Cambridge.Ayahnya Haji Abdullah ,cukup risau dengan perkembangan yang berlaku ,kerana beliau tidak mahu anaknya Haji Yusof Rawa diadun dengan acuan kolonial yang mana ayahnnya sememangnya anti penjajah apatahlagi kesan yang berlaku pada penjajahan di Indonesia oleh Belanda yang banyak memusanahkan kehidupan orang Melayu[10].

Akhirnya untuk mengelakkan keadaan sedemikin dari terus berlaku ,Haji Yusof Rawa telah diminta oleh ayahnya untuk dihantar menunaikan haji di Mekah yang mana ketika itu umurnya baru mencecah 15 tahun[11],Apabila sampai di Mekah beliau telah di beritahu tentang hasrat ayahnya untuk meminta beliau untuk belajar agama di sana.Setelah mengetahui hasrat ayahnya itu maka hancurlah hasratnya untuk melanjutkan di peringkat Senior Cambridge.Atas sikap sebagai anak yang taat kepada kedua ibu bapanya beliau cuba melupakan hasratnya dan berusaha untuk belajar agama di sana.Dalam keadaan yang begitu muda beliau tetap gigih untuk melaksanakan segala dugaan untuk melaksanakan amanah untuk menuntut ilmu agama.Beliau telah menuntut di Maahad al-Falah dalam bidang Usuluddin dan mendapat diploma pengkhususan dalam Usul al-Din “Takhassus al-Din”.Sejak meletusnya perang dunia kedua menyebabkan beliau terputus hubungan dengan keluarganya termasuklah dari sudut bantuan kewangan.Keluarga angkatnya dimekah juga mengalami masalah kewangan.akhirnya dia terpaksa bekerja untuk menanggung kos kehidupannya disana.


5.0KERJAYA DAN HASIL KARYA BELIAU.

Haji Yusof Rawa telah memula meniti kematangan hidup sebagai seorang yang cekal menghadapi kehidupan sejak beliau berada di Mekah lagi.bermula dengan beliau bekerja dengan syarikat import eksport syarikat milik Arab Mesir iaitu Hosni Gamal pada tahun 1945 sebagai kerani dan penterjemah[12] .Beliau sangat disayangi oleh majikannya kerana beliau yang sememangnya mahir dalam bahasa inggeris dan bahasa arab apatah lagi darah daging sebagai ahli perniagaan memang sudah sebati didalam dirinya.Pada tahun 1946,beliau telah mendapat surat daripada ibunya untuk kembali ketanah air untuk menguruskan perniagaan ayahnya Haji Abdullah Noordin iaitu perniagaan kitab-kitab jawi dan arab serta syarikat penerbitan.

Berkat ketekunan sebagai seorang anak yang taat kepada ibu bapanya, beliau telah melebarkan perniagaannya keseluruh Tanah Melayu dengan mengikat beberapa kontrak penerbitan dan percetakan buku –buku sekolah agama dan pondok .Selain itu beliau juga gigih mengarang buku-buku sekolah agama dan pondok untuk menyebar luaskan perkara yang berkaitan dengan agama termasuklah Tafsir al-Rawi Juzu’ `Amma kerana pada masa itu masyarakat melayu dahagakan ilmu agama. Diantara buku –buku lain yang dijadikan hasil penterjemahan ialah Buku Geografi yang diterjemahkan daripada bahasa inggeris kedalam bahasa Arab untuk kegunaan pelajar-pelajar di peringkat pondok.[13]

Selain dari itu , beliau juga menerbitkan majalah dwi mingguan iaitu majalah yang bernama al-Islah.Semasa beliau diMekah lagi beliau banyak mengkaji dan membaca risalah yang dikeluarkan oleh gerakan al-ikhwan di Mesir.Nama -nama seperti Al-Syahid Hasan al-Banna,Muhamad `Abduh dan sebagainya,sebab itu semasa beliau kembali keTanah Air beliau pernah ditahan oleh pihak inggeris kerana nama beliau juga terlibat didalam senarai yang dikehendaki oleh pihak inggeris atas tuduhan terlibat didalam kegiatan menentang penjajah British.


6.0PENGLIBATAN DALAM ORGANISASI DAN POLITIK.

Penglibatan Haji Yusof Rawa di dalam organisasi samada pada rasmi mahupun tidak rasmi tersohor sejak beliau dibangku sekolah lagi .Semasa beliau belajar di Mekah beliau telah terlibat didalam Pesatuan Gabungan Pelajar Persekutuan Tanah Melayu dengan penuntut Indonesia yang beliau telah diamanahkan sebagai ketua ,manakala di Malaysia beliau terlibat dengan Persatuan `Ulama’.[14]

Minatnya yang mendalam didalam aliran yang berorientasikan islam menyebabkan beliau telah menyertai PAS (Parti Islam Semalaysia) sebagai ahli seumur hidup pada tahun 1959 .Kotokohan kepimpinan yang sebati dalam jiwa beliau dan toleransi beliau dengan masyarakat, akhirnya beliau telah diamanahkan sebagai Pesuruhjaya PAS Negeri Pulau Pinang Bagi Menggantikan Ahmad Azzam pada ketika itu.Beliau juga diberi kepercayaan untuk menjadi Ahli jawatankuasa PAS Pusat.

Haji Yusof Rawa telah mula bertanding sejak tahun 1955 lagi yang mana pada pilihanraya umum 1955 beliau telah tewas dan pada kali kedua pada tahun 1959 beliau juga telah tewas ,diatas tiket PAS .Akhirnya beliau sekali lagi di minta oleh parti untuk bertanding pada pilihanraya umum pada tahun 1969,untuk bertanding di Parlimen Kota Setar Selatan dan berkat kesabaran yang ditunjukkan oleh Haji Yusof Rawa beliau telah menang dengan mengalahkan pencabar terdekatnya Dr.Mahathir Mohamad[15].Beliau mengekalkan kerusi tersebut pada pilihanraya umum berikutnya pada tahun 1974 dengan menang tanpa bertanding juga diatas tiket PAS yang mana ketika itu PAS berada dalam kerajaan campuran dengan UMNO.


Pada tahun 1973 ,apabila PAS menyertai kerajaan campuran dengan Parti Perikatan ,Haji Yusof Rawa telah dilantik menjadi Timbalan Menteri Perusahaan Utama di bawah Kabinet Tun Abdul Razak[16].Dengan perlantikan tersebut menjadikan beliau merupakan anak pertama dilantik kejawatan setinggi itu.Pada tahun 1975 beliau telah diberi kepercayaan untuk menjadi Duta Malaysia ke Iran,Turki dan Afghanistan[17].

Pernah satu ketika beliau telah dilantik untuk menjadi ketua delegasi ke Taiwan untuk berjumpa dengan umat islam disana yang mana ketika itu beliau berada pada zaman Tunku `Abdul Rahman al-Haj.Selain itu beliau juga menjadi wakil Malaysia Ke PBB yang mana pada masa itu sidang diadakan di New York[18] ,beliaulah yang menjadi jurucakap Malaysia tentang isu-isu yang berkaitan dengan antarabangsa yang melibatkan Malaysia pada masa itu .Beliau juga berperanan dalam menerangkan dasar-dasar Malaysia dan memperkenalkan Malaysia di Timur Tengah.[19]

Haji Yusof Rawa mula menerajui Parti bermula dari peringkat akar umbi lagi ,beliau diberi kepercayaan untuk bertanding Timbalan Yang Di Pertua Agung Muktamar ke-25 bertanding dengan rakan karibnya Datuk Abu Bakar Umar dan beliau menang,dan menyandang jawatan tersebut.

Era kepimpinan Haji Yusof Rawa sebagai YDP Pas ketika itu menjadi semakin teserlah ,setelah datuk Asri haji Muda meletakkan jawatannya sebagai YDP PAS .Kebangkitan islam di Malaysia pada ketika itu menyebabkan banyak badan –badan dakwah lain seperti Abim( Angkatan Belia Islam Malaysia)JIM( Jemaah Islah Malaysia),Jemaah Tabligh dan lain -lain tumbuh seperti cendawan yang tumbuh selepas hujan menyebabkan seolah-olah wujud satu persaingan dengan PAS, yang mana masing-masing mengatakan merekalah yang membawa wadah perjuangan islam yang sebenar.[20]

Atas kebijaksanaan yang diambil oleh Haji Yusof Rawa yang mempunyai pengalaman yang cukup luas menghadapi masalah ini,meletakkan dan memperkemaskan sistem yang ada didalam PAS dengan menjadikan Tarbiyah dan harakiah berjalan serentak .Konsep kepimpinan `Ulama’yang dislogankan oleh beliau tersemat didalam lubuk hati pendokong-pendokong PAS.Beliau telah menjadi YDP PAS PUSAT sehinggalah 31 Mac 1989 dan mengundurkan diri daripada jawatan tersebut atas sebab-sebab keuzuran.Beliau telah menyerahkan tugas itu kepada Timbalannya iaitu Dato’ Haji Fadzil Mohd Noor.Namun begitu beliau masih lagi memegang jwatan sebagai Mursyidul Am PAS pada tahun 1987 .[21]

Haji Yusof Rawa menghembuskan nafasnya yang terakhir pada hari Jumaat 28 April 2000 di rumah beliau sendiri di Gelugor,Pulau Pinang kira-kira jam 7.00 pagi setelah uzur beberapa tahun.Pada ketika itu umur beliau ialah 79 tahun.Jenazah beliau di sembahyangkan di Masjid Jamek,Sungai Gelugor selepas solat asar diimamkan oleh Tuan Guru Haji Yahya Joned .Jenazah beliau dikebumikan di Tanah Perkuburan Islam ,Jalan Perak,Gelugor Pulau Pinang.[22]



7.0ANALISIS DAN ISI KANDUNGAN KITAB TAFSIR AL-RAWI JUZU’ `AMMA

Kitab yang dikarang oleh Haji Yusof Rawa di kenali dengan nama Tafsir al-Rawi Juzu’ `Amma yang ditulis didalam Bahasa Arab di depan muka surat hadapan .Haji Yusof Rawa telah menamakan kitab penulisannya dengan nama al-Rawi ,dinisbahkan daripada keturunannya iaitu Rawa ,didalam Bahasa Arab dinamakan sebagai al-Rawi.Beliau terkenal dengan nama Ibn Rawi.

Kitab Tafsir al-Rawi ini dihasilkan hasil daripada nukilan beliau dan dicetak disyarikat milik arwah bapanya Haji Abdullah Bin Haji Noordin al-Rawi yang merupakan kedai kitab arab dan jawi yang dapat bertahan selepas era pasca perang dunia kedua,yang mana kitab ini juga terkenal di Pulau Pinang juga sebagi kitab yang mencetak kitab –kitab untuk kegunaan sekolah –sekolah dan pondok -pondok .Syarikat percetakan ini lahir pada tahun 1910dan selepas Haji Yusof Rawa kembali daripada Mekah beliau diamanahkan untuk menguruskan kedai kitab arwah bapanya yang mana ia adalah sebuah kedai kitab buku-buku agama yang terletak dengan masjid Melayu,Pulau Pinang di no:55,Lebuh Acheh,10200 pulau Pinang .Kitab tafsir ini di cetak pada 23 Zulkaedah 1369H pada tahun 1950 dan diulang cetak beberapa kali kemudiannya .Kitab ini diterbitkan dibawah Zi United Press,29E Jalan Dato’Keramat ,Pulau Pinang.[23]

Kitab Tafsir al-Rawi dihasilkan dengan ringkas dan padat yang memuatkan ayat-ayat yang ditafsir yang terkandung didalam juzu’ Amma ataupun Juzu’ 30 dan membahagikan kepada dua bahagian iaitu bahagian pertama dan bahagian kedua .Sebab Haji Yusof Rawa membahagikan kepada dua bahagian kerana beliau menyiapkan sebahagian surah –surah didalam juzu’ 30 dijadikan bahagian pertama yang bermula dari surah al-Fatihah sehinggalah kesurah surah al-Duha dan bahagian yang kedua adalah dari surah al-Layl sehinggalah surah al-Naba’pada tahun sekitar 1951[24].Jika diteliti dan diperhalusi Haji Yusof Rawa meletakkan isi kandungan pada permulaan kitabnya untuk bahagian pertama dan meletakkan sisipan isi kandungan pada muka surat terakhir pada bahagian yang kedua.

Kitab tafsir al-Rawi ini juga telah mendapat pengiktirafan daripada Majlis Agama Islam dan Adat istiadat Melayu Kelantan melalui surat perakuan yang terdapat didalam kitab Tafsir al-Rawi yang bertarikh pada 2 Mac 1952[25].Menurut pernyataan yang terkandung didalam Surat perakuan tersebut mengesahkan bahawa kandungan kitab tafsir ini tidak mengandungi kesalahan dan penafsirannya adalah betul mengikut kehendak ayat-ayat yang ditafsirkan.


8.0SEBAB DAN TUJUAN PENULISAN

Berbanding dengan kitab –kitab lain juga ,Haji Yusof Rawa mempunyai sebab dan tujuan yang tertentu didalam melakukan pentafsiran dan menulis kitab Tafsir al-Rawi yang menghuraikan ayat-ayat didalam surah-surah Juzu’ `Amma ataupun juzu’30.Antara sebab-sebab atau tujuan-tujuan penulisan Tafsir al-Rawi ini adalah:-

1.Menerima rungutan daripada sahabat-sahabat handai tentang tidak kedapatan kitab tafsir yang ditulis didalam Bahasa Jawi ,untuk memahami maksud surah –surah al-Quran yang selalu dijadikan ayat-ayat lazim yang dibacakan didalam bacaan sembahyang.Sehinggakan beliau menyamakan dengan seekor burung tiong yang pandai bercakap tetapi burung tersebut tidak mengetahui maksud apa yang dicakapkan.Oleh itu Haji Yusof Rawa mengambil inisiatif untuk mengarang sebuah tafsir yang cukup bersesuaian dengan keadaan masyarakat melayu pada masa itu.

2.Selain itu ,ia adalah untuk memudahkan bagi mereka yang mempelajari tafsir untuk memahami tafsir dan isi kandungan al-Quran bagi mereka yang tidak memahami Bahasa Arab terutama kepada orang-orang Melayu yang beragama islam yang meminati mempelajari ilmu tafsir kerana kebanyakkan kitab-kitab tafsir banyak didalam Bahasa Arab yang sukar difahami orang –orang melayu pada ketika itu.

3.Selain daripada itu ,permintaan rakan-rakan beliau supaya mereka mengarang sebuah kitab tafsir yang ringkas yang mana dapat memudahkan mereka untuk membaca dan mempelajari serta menjadi rujukan untuk memahami al-Quran dirumah ,surau atau masjid .Selain itu ada juga permintaan dari guru-guru sekolah agama dan pondok yang mahukan sebuah kitab tafsir yang ringkas dan mudah difahami oleh murid-murid sekolah kerana dengan mudah difahami dan di pelajari maka tidak akan membosankan akhirnya pelajar-pelajar sekolah dan pondok itu akan cepat mengahafaz ayat-ayat al-Quran daripada Juzu’ `Amma dan memahami isi kandungannya.

4.Selain itu ia dapat memudahkan masyarakat awam yang sentiasa dahagakan ilmu untuk membacanya dan memahami isi kandungan ayat-ayat didalam Juzu’ `Amma kerana ianya disusun didalam kaedah Baghdadiyyah seperti disusun didalam mukadam .

Haji Yusof Rawa dapat menyiapkan kitab Tafsir al-Rawi ini untuk bahagian pertama pada hari khamis malam jumaat iaitu tanggal 9 Jamadilawal tahun 1370H bersamaan 15 februari 1951 dan disemak serta di perbetulkan lagi pada cetakkannya yang kedua pada 9 Ramadhan 1379H.Bahagian keduanya pula pada 9 Zulkaedah 1370H dan disemak serta dibuat pembetulan untuk cetakkan kedua pada 16 Rejab 1384H bersamaan 20 November 1964.[26]


9.0ISI KANDUNGAN DAN METOD YANG DIGUNAKAN.

1.Haji Yusof Rawa telah membahagikan kitab penulisan beliau kepada dua bahagian .Dalam bahagian pertama ,Haji Yusof Rawa telah menafsirkan beberapa surah dan memberikan sedikit huraian tentang Bismillah .Bahagian pertama kitab ini menghuraikan surah-surah yang bermula dari surah al-Fatihah sehingga surah al-Duha yang terkandung dalam 104 halaman bercetak.[27]

Dalam bahagian kedua kitab tafsir ini ,beliau menyambung surah yang seterusnya bermula dari surah al-Layl sehingga surah al-Naba’,yang terkandung didalam 203 halaman yang bermula daripada muka surat 105 hingga 203 .Selain itu beliau telah menggunakan beberapa kitab rujukan didalam proses untuk memantapkan lagi penghasilan tafsir ,anatar kitab-kitab rujukan yang telah di rujuk oleh Haji Yusof Rawa ialah Tafsir Juzu’ `Amma oleh Imam Muhamad `Abduh,Hasyiah al-`Allamah al-Sawi `ala Tafsir al-Jalalayn,Tafsir al-Maraghi Juzu’ 30.Tafsir al-Shawkani atau Fath al-Qadir,Tafsir al-Jawahir Li Faylasuf Tantawi Jawhari,The Meaning Of The Glorious Kur’an oleh Marmaduke Pickhall,Khazinah al-Asrar dan Tafsir Nur al-Ihsan.[28]

METODOLOGI DAN SISTEMATIKA TAFSIR AL-RAWI.

1.Penyusunan dan sistem atur tafsir beliau adalah tersusun dan teratur.Bahagian satu kitabnya ditulis mukadimah ,muka surat dan pada permulaan dinyatakan nama surah yang hendak ditafsir dalam Bahasa Arab seperti mana kitab-kitab tafsir yang lain.Juga dinyatakan oleh beliau bilangan ayat yang juga ditulis Bahasa Arab.Selepas itu beliau menjelaskan ayat tersebut Makkiyyah ataupun Madaniyyah.[29]

2.Selain itu belia juga Pada setiap permulaan ayat akan dituliskan kalimah “Basmalah”.Dan juga terdapat sesetengah surah dinyatakan bila turunnya ayat sebagai contohnya “سورة الناس نزلت بعد الفلق” tetapi bukanlah semua surah yang terlibat.[30]

3.Beliau juga menyatakan nas surah al-Quran yang hendak ditafsir sehingga selesai dengan baris mengikut Rasm Uthmani,tetapi ayat –ayat yang ditulis semasa huraian penafsiran,beliau tidak meletakkan baris dan nombor surah pada ayat.[31]

4.Beliau akan menafsirkan daripada satu ayat kesatu ayat yang lain mengikut susunan ayat.Ada sebahagian ayat yang ditafsirkan panjang dan ada yang ditafsirkan pendek.

5.Sebagaimana yang kita maklumi kebiasaan pentafsir-pentafsir menggunakan metodologi tafsir ayat al-Quran dengan ayat al-Quran ,ayat al-Quran dengan hadis dan dengan pendapat sahabat dan pendapat yang disepakati oleh para tabiin R.A,disini beliau tidak menggunakan kesemua metodologi tersebut .Kemungkinan sebab beliau tidak menggunakan kaedah-kaedah tersebut kerana tafsir tersebut ringkas dan mengikut kesesuaian dan kemampuan golongan-golongan pelajar dan masyarakat awam untuk mempelajarinya.[32]

6.Selain itu beliau menyatakan aspek sebab turun ayat ,tetapi tidak semua surah dinyatakan aspek tersebut, hanya surah al-Ikhlas sahaja yang dinyatakan sebab turun ayat ,tetapi tidak dinyatakan sumber yang digunakan dalam mengeluarkan sebab turun ayat sebagai contoh sebab turun ayat surah al-Ikhlas.[33]Selain itu beliau juga menggunakan aspek sejarah untuk mengukuhkan penafsiran ayat –ayat yang telah ditafsirkan,permasalahan yang timbul adalah aspek pensejarahan yang diutarakan oleh Haji Yusof al-Rawa tidak dinyatakan darimana datangnya sumber sejarah tersebut.

7.Haji Yusof al-Rawa ada juga menyatakan pengajaran ayat selepas beliau menafsirkan ayat-ayat al-Quran,tetapi terdapat pada beberapa surah sahaja,sebagai contoh pada akhir penafsiran surah al-Asr.[34]

8.Selain itu juga,Haji Yusof Rawa juga ada juga menyatakan doa-doa meminta pertunjuk Allah taala dan beberapa ungkapan mengikatkan manusia tentang keagongan Allah Taala.Sebagai contoh doa selepas akhir penafsiran surah al-Takathur.[35]

9.Didalam bahagian dua tafsir ini,Haji Yusof Rawa juga menyatakan huraian ringkas mengenai surah dan isi kandungannya Bermula pada surah al-Layl hinggalah surah al-Naba’.[36]

10.Di akhir hampir setiap surah perbahasan Tafsir al-Rawi ini dinyatakan beberapa faedah dan hikmah beramal dengan surah tertentu ,melainkan hanya terdapat sebahagian kecil sahaja tidak dinyatakan faedah atau kelebihan sesuatu surah tesebut seperti surah al-Fajr dan surah al-Insyiqaq.[37]


10.0 KESIMPULAN DAN SARANAN

Secara keseluruhannya Tafsir al-Rawi Juzu’ `Amma hasil karya Haji Yusof al-Rawi mempunyai nilainya yang tersendiri,kerana hasil yang diusahakan oleh beliau masih lagi di gunakan sehingga kehari ini .Sehinggakan Tafsir ini beberapa kali diulang cetak dan diperbaiki mutunya agar ianya mudah difahami dan sesuai digunakan mengikut peredaran masa .Cuma Tafsir ini perlu ditahqiq dan diedit serta dibuat pengolahan semula dengan tidak lari dari pentafsiran asal,terutamanya dari aspek asbab nuzul,dinyatakan sumber yang sahih dari sudut sejarah dan boleh ditakhrijkan hadith-hadith yang berkaitan dengan fadilat surah,doa-doa dan sebagainya yang mana secara langsung boleh meningkatkan mutu penafsiran agar, ianya terus subur didada orang-orang yang cintakan ilmu-ilmu yang berkaitan dengan Al-Quran dan tafsir….


[1] Mujahid Hj Yusof Rawa (2001)Permata Dari Pulau MutiaraKuala Lumpur:Warathah Haji Yusof Rawa ,hal.5.
[2] Haji Abdullah adalah seorang yang cukup gigih sehingga ia mampu memiliki satu premis perniagaan atas bangunan waqaf di Lebuh Acheh,Pulau Pinang pada tahun 1910.Selain dari itu beliau juga seorang yang tegas mendidik anak-anaknya dan sentiasa menekankan aspek –aspek serta nilai-nilai keagamaan kepada anak-anaknya .Selain dari itu beliau seorang yang garang ,dan banyak perkara didalam keluarga bilamana berkehendakkan keputusan daripadanya ,jika keputusannya begitu maka begitulah keputusannya ,kerana ia tidak berganjak daripada keputusannya.Beliau berkahwin dengan isterinya yang pertama Hajjah Asmah,kemudian berkahwin lagi dengan dua orang wanita lagi dari Rawa ,Sumatera ketika umurnya belasan tahun.
[3] Ibid ,.Mujahid Hj Yusof Rawa,m/s5
[4] Muhamad Najib Ab.Kadir dan Mazlan Ibrahim(2002)Jurnal Usuludin Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya keluaran Disember 2002:Khairom Ilmu Kuala Lumpur .m/s 92
[5] ibid,.Mujahid Haji Yusof,.m/s32
[6] Hajah Kalsom adalah seorang wanita jujur dan taat kepada suami.Komitmennya terhadap kelautga terlalu tinggikerana tiada yang lebih bermakna bagi hidup Hajjah Kalsom dari membesarkan dan mendidik anak –anaknya di atas akhlak dan adab yang tinggi.Sifat keibuan dan kekeluargaannya terserlah sehinggakan kemana sahaja ,dia pergi sebagai pemimpin .Dia lebih selesa bercakap tentang keluarga dan anak-anaknya .Antara kelebihan yang selalu disebut-sebut orang tentang Hajjah Kalsom ialah keenakkan masakannya dan keunikan masakannya yang jarang ditemui di tempat lain. Rujuk buku Permata dari Pulau Mutiara,Mujahid Yusof Rawa,.m/s 37-38.
[7] ibid,.Mujahid Haji Yusof,.m/s34
[8] Kamaruddin Jaafar(2000),Memperingati Yusof Rawa,Kuala Lumpur:IKDAS Sdn.Bhd,m/s 3
[9] ibid,.m/s 3
[10] opcit,.Mujahid Haji Yusof,m/s17
[11] ibid,.Mujahid,.m/s 19
[12] ibid,.Mujahid,.m/s29
[13] opcit,.Muhamad Najib dan Mazlan,Jurnal Usuluddin m/s 94
[14] ibid,.Muhamad Najib dan Mazlan,m/s94
[15] opcit,.Mujahid Hj.Yusof,m/s 54
[16] opcit,.Muhamad Najib Dan Mazlan,m/s 95
[17] opcit,.Mujahid Haji Yusof,m/s 55
[18] ibid,.Mujahid Haji Yusof,m/s 83
[19] ibid,m/s 83
[20] ibid,.m/s 87
[21] ibid,.m/s 87
[22] opcit,.Muhamad Najib dan Mazlan,m/s 96
[23] Sila Lihat awal kitab Tafsir al-Rawi bahagian pertama.
[24] Sila Lihat akhir Kitab Tafsir al-Rawi bahagian pertama.
[25] Opcit,.Muhamad Najib Dan Mazlan,.m/s 97
[26] ibid,.Muhamad Najib Dan Mazlan,m/s 98
[27] sila rujuk kepada Tafsir al-Rawi :Bahagian 1 & 2
[28] sila rujuk pada Tafsir al-Rawi m/s 1-2
[29] opcit,.Muhamad Najib Dan Mazlan,.m/s 99
[30] Sila rujuk dalam Tafsir al-Rawi.
[31] Ibid,.Tafsir al-Rawi.
[32] Opcit,.Muhamad Najib Dan Mazlan ,m/s 99
[33] Orang-orang kafir Quraisy telah menyangka bahawa nabi Muhamad S.A.W menyeru mereka kepada mengesakan tuhan adalah semata-mata kerana mencari kekayaan,kemasyhuran,ketinggiandan sebagainya.Mereka pun menghantar seorang untusan menjumpai junjungan supaya mengemukan pertanyaan-pertanyaan .Kata utusan kepada junjungan…..sila rujuk Tafsir al-Rawi bahagian satu m/s 18.
[34] Ibid,Tafsir al-Rawi ,m/s 52.
[35] Ya tuhan kami ,berilah taufiq pertunjuk engkau supaya syukur kami dengan pemberianmu dan menunaikan hak kewajipannya ,supaya dapat kami jawap dengan jawapan yang engkau redai seketika ditanya berkenaannya….sila rujuk Tafsir al-Rawi bahagian satu m/s 56.
[36] Ibid,.Tafsir al-Rawi,m/s 305 bahagian 2.
[37] Muhamad Najib Ab.Kadir dan Mazlan Ibrahim(2002)Jurnal Usuludin Akademi Pengajian Islam ,Universiti Malaya keluaran Disember 2002:Khairom Ilmu Kuala Lumpur .m/s 101.

Nuri terhempas lagi; belajarkah kita?

Salam buat semua pembaca budiman. Hampir 3 hari menjalankan kursus di sebuah kampung di Sri Aman, agak memenatkan. Namun begitu, kepuasan di hati tetap ada. Berkongsi ilmu dengan mereka yang dahagkan pengisian, sememangnya suatu perkara yang sangat bermakna untuk saya.

Apatah lagi, kampung yang kami kunjungi itu, agak jauh dari pekan Sri Aman. Kelihatan wajah para ibu dan ayah yang sangat komited dalam kursus yang dianjurkan. Semuanya kerana satu matlamat;ingin menambah ilmu di dada.

Saya mengerti setelah menjelajah hampir seluruh bahagian di Sarawak-banyak pengalaman baru yang saya alami. Situasi di sini tidak sama dengan di Semenanjung. Di sana, kuliah di surau berjalan agak baik. Hampir setiap malam dipenuhi. Tetapi tidak di sini. Dengan persaingan gerakan Kristianisasi yang hebat dengan segala prasarana mereka, peranan untuk menyebarkan dakwah Islamiyyah agak mencabar di sini.

Saya teringat kata-kata seorang sahabat dari suku kaum Dayak Bidayuh. Katanya " Di sini, penghayatan agama di kalangan muslim masih kurang. Mereka mudah kembali kepada agama asal seperti Kristian ataupun animisme. Di Semenanjung, walaupun tak solat dan tak puasa, mereka tak begitu mudah untuk murtad."

Benar inilah realiti di sini. Sebab itu, bumi Malaysia Timur amat subur untuk gerakan dakwah. Apatah lagi, kekuatan untuk menguasai loghat Sarawak amat penting. Sebab itu Nabi saw pernah bersabda :"Kami diperintahkan untuk menyeru manusia dengan kadar kemampuan aqal mereka"(juga termasuk tahap pendidikan dan budaya mad'u).

Berbalik kepada tajuk utama di atas-saya amat sedih dengan kehilangan 6 wira negara yang terkorban dalam nahas Nuri di Gneting Sempah. Benar, ajal maut di tangan Tuhan. Namun begitu, waktu yang sama kita diajar untuk berikhtiar untuk menjaga keselamatan diri. Sebab itu, renungan buat TUDM dan Kabinet, Nuri telah beroperasi hampir 38 tahun. Saya teringat sewaktu menonton Buletin Utama TV3, ada seorang bekas juruterbang TUDM menyifatkan Nuri sebagai keranda terbang! Dan sepatutnya ia ditamatkan perkhidmatannya 15 tahun yang lalu! Lalu apa justifikasinya Nuri terus digunakan sehingga hari ini yang jelas mengundang pelbagai risiko?

Semoga ia menjadi iktibar bersama. Marilah kita menghadiahkan al-Fatihah untuk mereka. Agar roh mereka ditempatkan di kalangan orang yang beriman. Amin.


20 Julai 2007, 5 Rejab 1428,

5.09 petang, Malaysia Timur

Disertasi Ilmiah 10 - TERJEMAHAN TAFSIR FI ZILAL AL-QUR’AN KARANGAN SAYYID QUTB

TERJEMAHAN TAFSIR FI ZILAL AL-QUR’AN KARANGAN SAYYID QUTB OLEH DATO’ YUSOFF ZAKY BIN HAJI YACOB


Pengenalan kitab Tafsir Fi Zilal al-Qur’an

Tafsir Fi Zilal al-Qur’an merupakan sebuah tafsir yang bersandarkan kepada unsur-unsur naqliyyah atau riwayat-riwayat yang ma’thur. Oleh yang demikian, pengarangnya iaitu Sayyid Qutb Rahimahullah menjauhi perbahasan-perbahasan ilmu bahasa dan tatabahasa, perbahasan ilmu kalam, ilmu fiqh dan tidak memasukkan cerita-cerita israiliyyat dan menjauhi penemuan-penemuan sains yang asasnya sentiasa berubah-ubah.[1]

Penghasilan kitab ini telah dimulakan pada tahun 1951, apabila seorang pemimpin Ikhwan al-Muslimin iaitu Sa’id Ramadhan menerbitkan majalah al-Muslimun dan beliau telah menulis satu artikel dengan menggunakan tajuk Fi Zilal al-Qur’an dalam tujuh keluaran. Manakala tahun 1960-an, beliau telah mengambil inisiatif untuk mengemaskinikan Fi Zilal al-Qur’an dengan menokok tambah huraian dan penghalusan untuk menjadikan kitab ini sebuah tafsir haraki yang sempurna.[2]



Pengenalan Sayyid Qutb Rahimahullah

Sayyid Qutb dilahirkan pada 9 Oktober 1906 di perkampungan Musyah, Asyut, Mesir kira-kira 375 km ke Selatan Kaherah.[3] Ayahnya seorang yang memurah kerana memiliki tanah yang banyak dan diberi kepada petani-petani mengusahakan tanahnya. Selepas itu beliau telah cenderung kepada mempelajari ilmu pengetahuan sehingga beliau terlibat dalam parti negara dan terlibat dengan penerbitan surat khabarnya secara rasmi.

Beliau tamat menghafal al-Qur’an ketika berusia sepuluh tahun. Beliau bermusafir ketika berusia 13 tahun ke Kaherah. Beliau menguasai pelbagai ilmu antaranya bahasa arab, ulum al-Syari’ah yang terdiri daripada ilmu tafsir, hadith, fiqh, sejarah, geografi, ilmu kemasyarakatan dan tarbiyah, matematik, fizik dan falsafah. Beliau juga merupakan seorang ahli sastera. Beliau turut terlibat dengan gerakan Ikhwan al-Muslimin bawah pimpinan al-Syahid Hasan al-Banna.

Sekitar tahun 1939 hingga 1951 merupakan era kesedaran Sayyid Qutb terhadap ajaran Islam dan beliau mula mengkaji al-Qur’an dengan pendekatan kesusasteraan bagi menghayati keindahan al-Qur’an. Karya beliau yang pertama dalam bidang al-Qur’an iaitu al-Taswir al-Fanni fi al-Qur’an dan karya keduanya iaitu Masyahid al-Qiyamah fi al-Qur’an[4]. Rentetan daripada itu, terhasilnya sebuah tafsir haraki iaitu Tafsir Fi Zilal al-Qur’an yang telah disempurnakan oleh beliau ketika berada di dalam penjara. Beliau telah meninggal dunia pada pagi Isnin 29 Oktober 1966 bersamaan 13 Jamadil Awal 1386 di tali gantung sebagai seorang yang syahid fi sabilillah.

BAHAGIAN PERTAMA
BIOGRAFI DATO’ YUSOFF ZAKY BIN YACOB

1.0 Nama dan keturunan

Nama beliau ialah Yusof bin Yacob. Manakala nama ‘Zaky’ adalah gelaran yang diberikan oleh sahabat-sahabat beliau semenjak awal tahun 1940-an ketika terlibat secara aktif dalam Kelab Setiawan Budi. Beliau dilahirkan di Kampung Gajah Mati, Kota Bharu pada 13 Jun 1928[5]. Beliau merupakan anak ketiga daripada tujuh orang adik-beradik. Nama adik-beradiknya ialah Husin, Hasan, Siti Nor, Fatimah, Siti Aisyah dan Mohammad Nor. [6]

Ayah beliau bernama Haji Yacob bin Haji Ahmad dan lebih dikenali dengan Tuan Guru Haji Yacob Gajah Mati.[7] Manakala ibu beliau bernama Hajjah Halimah binti Haji Che Ha dan merupakan cicit kepada Tok Kweng Khatib Nuh yang berasal dari Kuala Lemal, Pasir Mas, Kelantan.[8]

Pendidikan

Beliau mendapat pendidikan awal secara tidak formal adalah daripada ayahnya sendiri. Pendidikan yang diterima daripada ayahnya bukan berbentuk konservatif, walaupun sebahagian ulama-ulama Kelantan pada waktu itu berfikiran sedemikian. Ayah beliau tidak menyekat kebebasan anak-anaknya untuk berambut panjang (tidak berkepala botak) dan memakai seluar (tidak memakai kain pelikat), walaupun ramai ulama zaman itu yang melarang berbuat sedemikian rupa[9]. Di samping itu, ayah beliau turut berpesan agar mencari rezeki yang halal, jangan melanggar hukum-hukum agama dan jangan meninggalkan solat.

Manakala pendidikan formal yang diterima oleh beliau ialah:
Beliau menerima pendidikan awal pada pertengahan tahun 1930-an di Sekolah Majlis Kota Bharu.
Kemudian melanjutkan pelajaran ke Sekolah Arab Jami’ Merbau Isma’ili di Kota Bharu, merupakan satu-satunya sekolah pondok yang sistematik pada ketika itu iaitu memakai system kelas dan mengadakan peperiksaan.[10]
Kemudian menyambung pelajaran ke Mesir pada tahun 1949 dengan bantuan kewangan daripada abangnya iaitu Dato’ Husin Haji Yacob.
Kemudian ke American Cairo University dalam bidang pendidikan dan psikologi.

Guru-guru:

Ayah beliau sendiri Haji Yacob bin Haji Ahmad
Tok Khurasan iaitu Abu Abdullah Syed Hasan bin Nor Hasan
Ustaz Abdul Rabb al-Tamimi
Tuan Guru Haji Abbas Bukit Tiu
Tuan Guru Ahmad Maher
Tuan Guru Saad Kangkung
Nik Abdul Rahman
Ustaz Khatib Ali
Ustaz Wan Sulaiman dan lain-lain.

Kehidupan berumahtangga:

Beliau telah menamatkan zaman bujangnya ketika berusia 27 tahun dengan gadis pilihan keluarga pada tahun 1955. Nama isterinya ialah Datin Hajjah Azizah binti Haji Yusoff ketika berusia 20 tahun, dilahirkan pada 11 Ogos 1935, merupakan anak ketiga daripada empat orang adik-beradik dan merupakan satu-satunya anak perempuan dalam keluarganya. Beliau dianugerahkan tiga orang putera iaitu:
Nasir Zihni yang merupakan seorang peguam korporat di Kuala Lumpur. (Berkelulusan LLB Lincoln Inns)
Irfan Zaky, merupakan seorang usahawan (berkelulusan Sains Komputer di Nagoya, Jepun)
Nublan Zaky, merupakan seorang Timbalan Pengarah Syarikat di Kuala Lumpur dan seorang pengarang buku ‘Economic Islamic Perspective Stock Market’.
Karya-karya

Bidang Psikologi: Psikologi Remaja, Psikologi Kanak-kanak, Psikologi Takut, Ilmu Jiwa, 1001 Masalah Jiwa Manusia, Mencari Kejernihan Jiwa, Rahsia Kebahagiaan, Manusia yang Sempurna dan Memahami Jiwa Manusia Menurut Perspektif Islam.
Ilmu tafsir: Terjemahan Tafsir Fi Zilal al-Qur’an, telah mengambil masa selama 11 tahun.
Beliau menghasilkan puisi, sajak dan sebagainya.

Kematian

Beliau meninggal dunia di Hospital Besar Kota Bharu pada jam 4.30 pagi 19 Januari 1999 bersamaan 1 Syawal 1419 H akibat penyakit jantung dan buah pinggang yang dideritai oleh beliau selama sebulan sebelum ajalnya tiba. Beliau telah dikebumikan di Perkuburan Banggol. Beliau meninggal dunia ketika berusia 76 tahun.[11]


BAHAGIAN KEDUA
METODOLOGI PENTERJEMAHAN TAFSIR FI ZILAL AL-QUR’AN

2.0 Pengenalan kitab Tafsir Fi Zilal al-Qur’an “Di Dalam Bayangan al-Qur’an”

Kitab Tafsir Fi Zilal al-Qur’an yang pertama diterbitkan dalam tulisan jawi ialah Juz ‘Amma dalam empat jilid. Kitab ini telah diterbitkan pada tahun 1953. Kitab tafsir edisi jawi ini mengguna pakai tajuk Tafsir Fi Zilal al-Qur’an “Di dalam Bayangan al-Qur’an” oleh al-Syahid Sayyid Qutb dan telah dialih bahasa oleh Yusoff Zaky Haji Yacob. Edisi ini telah dicetak dan diterbitkan oleh Dian Darul Naim Sdn Bhd, Kota Bharu, Kelantan dengan cetakan pertama pada tahun 1986.

2.1 Pandangan ulama terhadap kitab[12]

1. Dr. Hasan Farhad telah menyatakan bahawa Tafsir Fi Zilal al-Qur’an telah menjadi begitu terkenal dengan sebab Sayyid Qutb Rahimahullah telah menulis tafsir ini sebanyak dua kali; kali pertama ia menulis dengan tinta seorang alim dan kali kedua dia menulis dengan darah syuhada’.
2. Yusof al-‘Azym mengatakan bahawa tafsir Fi Zilal al-Qur’an adalah sebuah tafsir yang unik dan berada dikemuncak tafsir-tafsir yang lama dan yang baru.
3. Muhammad Qutb iaitu adik kepada Sayyid Qutb menyatakan bahawa tafsir ini bukan tafsir dalam ertikata menghurai pengertian lafaz-lafaz, walaupun aspek ini tidak ditinggalkan dan bukannya menghuraikan keindahan dan kemukjizatan ungkapan-ungkapan al-Qur’an walaupun aspek ini ada disebut, tetapi sejak mula lagi ia menitikberatkan tentang cara keimanan itu tumbuh dalam diri.
4. Dato’ Haji Daud bin Muhammad (Qadhi Besar Negeri Kelantan) dan Dato’ Haji Mohd. Shukri Mohamad (Timbalan Mufti Negeri Kelantan) turut menyatakan bahawa tafsir ini adalah lain dari yang lain.
5. Brig. Jen (B) Dato’ Abdul Hamid bin Zainal Abidin menyatakan terjemahan ini merupakan sebuah terjemahan dinamis iaitu menterjemahkan makna yang ingin disampaikan oleh Sayyid Qutb.

2.2 Muqaddimah penterjemahan

Penterjemah memanjatkan puji-pujian terhadap Allah dan Rasul. Di samping itu, penterjemah turut mengemukakan hasrat untuk menterjemahkan tafsir ini sejak tahun 1952.[13] Antara sebab utama yang membawa kepada penterjemahan kitab tafsir Fi Zilal al-Qur’an ini dilakukan yang dapat disimpulkan ialah:
Bagi memenuhi keperluan masyarakat dalam memahami ayat-ayat al-Qur’an.
Kekaguman beliau terhadap tulisan Sayyid Qutb kerana beliau tidak berkompromi dengan segala bentuk jahiliah sekarang.
Beliau turut memperjelaskan sejarah awal dan peringkat demi peringkat terjemahan kitab tafsir ini dapat dilakukan. Terjemahan pertama tafsir ini dilakukan dalam tulisan jawi bermula dengan juz ‘Amma. Terjemahan ini telah diterbitkan pada tahun 1983 dalam bentuk saringan semata-mata. Selepas itu, tafsiran penuh telah dibuat untuk juz-juz yang seterusnya.

2.3 Metodologi / Format Penyusunan

2.3.1 Metodologi penyusunan

Beliau meletakkan kandungan surah di bahagian hadapan kitab.
Dimulakan dengan basmalah dan mengemukakan motto ayat al-Qur’an pada setiap permulaan kitab iaitu ان هذا القران يهدي للتي هي اقوم .
Penterjemah membawa keseluruhan ayat al-Qur’an bagi setiap surah terlebih dahulu.
Setelah itu barulah di perjelaskan terjemahannya bagi setiap ayat al-Qur’an bagi surah tersebut.
Selepas itu, dihuraikan pengertian samada dalam bentuk sekelompokan ayat atau setiap satu daripada ayat-ayat al-Qur’an.
Beliau menggunakan kata singkatan. Contohnya perkataan (ر.ع) iaitu radiallahu’anhu.

2.3.1.1 Penyusunan ayat-ayat al-Qur’an

Dipetik daripada mashaf Uthmani yang diakui kesahihannya oleh Kementerian Dalam Negeri Malaysia.
Ayat diterjemahkan satu persatu.
Ada pertambahan ayat al-Qur’an yang tidak dilakukan oleh Sayyid Qutb.


Contohnya:
و الذين ءامنوا بالله ورسله أولئك هم الصديقون و الشهداء عند ربهم .
Maksudnya: “ Dan orang-orang yang beriman kepada Allah dan Rasul-Nya merekalah para al-Siddiqin dan para syuhada’ adalah berada disisi Tuhan mereka”

Kitab asal Sayyid Qutb hanya ambil sebahagian sahaja iaitu:
و الذين ءامنوا بالله ورسله أولئك هم الصديقون.
2.3.1.2 Penyusunan al-Hadith

Nukilkan semua matan hadith dan menterjemahkannya dan sebut takhrij a-Hadith
Contohnya:
"إن أهل الجنة ليترءون أهل الغرف من فوقهم كما نتراءون الكوكب الدرى الغابر في الأفق من المشرق أو المغرب , لتفاضل ما بينهم." قالوا: يا رسول الله تلك منازل الانبياء لا يبلغها غيرهم. فال: " بلى و الذى نفسي بيده رجال امنوا بالله و صدفوا المرسلين."
Terjemahannya: Sesungguhnya penghuni-penghuni syurga melihat penghuni-penghuni bilik-bilik syurga yang tinggi di atas mereka sama seperti kamu melihat bintang yang amat cerah yang menetap di kaki langit dari arah timur atau arah barat kerana perbezaan darjat di antara mereka, lalu mereka (sahabat-sahabat) berkata, “Ya Rasulullah itukah darjat para anbiya’ yang tidak dapat dicapai oleh orang-orang yang lain dari mereka.” Jawab beliau, “bahkan- demi nyawaku dalam kekuasaan Allah,-itulah darjat orang-orang yang beriman kepada Allah dan membenarkan para Rasul.
(Hadith ini telah dikeluarkan oleh al-Bukhari dan Muslim dari hadith Malik)

2.3.2 Metodologi penterjemahan

1. Kaedah penterjemahan yang digunakan oleh penterjemah ialah terjemahan dinamis. Maksud terjemahan dinamis ialah menterjemahkan makna yang ingin disampaikan oleh Sayyid Qutb.
Contohnya:
2. Beliau turut menterjemahkan dengan menggunakan terjemahan secara literal iaitu secara harfiyyah tetapi tidak terlampau banyak dalam kitab terjemahannya.
Beliau berupaya menyusun ayat-ayat yang panjang dan tidak membosankan, malah kata-kata yang digunakan olehnya adalah indah, lancar, teratur dan bersahaja,
Beliau menggunakan makna-makna terpilih. Terjemahan makna-makna nas al-Qur’an adalah merujuk kitab-kitab yang muktabar di samping kitab terjemahan dalam bahasa Melayu seperti al-Qur’an al-Karim terjemahan Yayasan Penyelenggaraan Penterjemahan al-Qur’an Kementerian Agama Republik Indonesia, Pimpinan al-Rahman terbitan Bahagian Agama Jabatan Perdana Menteri Malaysia dan lain-lain.
Beliau menggunakan pelbagai istilah samada bahasa Melayu dan bahasa Arab.
Contohnya: al-Siddiqin, syuhada’ dan lain-lain lagi.

PENUTUP

Kitab ini mempunyai keistimewaan tersendiri. Ianya mempunyai gaya bahasa yang mudah difahami. Ia merupakan salah sebuah tafsir yang diklasifikasikan sebagai sebuah tafsir al-Adabi al-Ijtima’i. Dimana aliran ini timbul kesan daripada kebangkitan moden yang mempunyai ciri-ciri tersendiri. Ianya memerhatikan keindahan uslub, kemukjizatan al-Qur’an, kehalusan ungkapan serta menitikberatkan aspek-aspek sosial , pemikiran kontemporari dan aliran-aliran moden. Ia juga turut dikenali dengan tafsir haraki kerana metodologi yang digunakan oleh Sayyid Qutb terhadap juz-juz terakhir Tafsir Fi Zilal al-Qur’an.


[1] Sayyid Qutb (2000), Tafsir Fi Zilal al-Qur’an “Di Bawah Bayangan al-Qur’an”, (Terj) Yusoff Zaky Yacob, Kota Bharu: Pustaka Aman Press, Cet.1, hal. xxiv.

[2] Ibid, hal. xxxix..
[3] Muhammad Taufik Barakat Mula Hassan (1998), Sayyid Qutb:Hayatuhu, Manhajuhu Fi al-Taghyir wa al-Naqd al-Muwajjah Ilaih, Lubnan, Beirut: Dar al-Biyariq, cet. 1, hal. 9.
[4] Sayyid Qutb (2000), Op.cit, hal. xxxviii.
[5] Disertasi, Mohd Asmadi bin Yakob (2002), Terjemahan Tafsir Fi Zilal al-Qur’an oleh Yusoff Zaky Yacob: Suatu Kajian Dari Aspek Metodologi, Kuala Lumpur: Universiti Malaya, hal. , hasil wawancara dengan Encik Irfan Zaky bin Yusoff pada 14 Januari 2002, hal. 52.
[6] Ismail Che Daud (2001), Tokoh-tokoh Ulama’ Semenanjung Malaysia (1), Kota Bharu: Majlis Ugama Islam dan Adat Istiadat Melayu Kelantan, cet. Pertama (edisi ketiga), hal. 597.
[7] Ibid, hal. 607.
[8] Ibid. hal. 598.
[9] Ibid, hal. 604.
[10] Ibid, hal. 601.
[11] Dato’ Yusoff Zaky dalam kenangan, Majalah pengasuh, bil. 557, keluaran bulan Zulkaedah-Zulhaijjah 1419 H, hal. 53.
[12] Sayyid Qutb (2000), Op.cit., hal. x1.
[13] Sayyid Qutb (2000), Tafsir Fi Zilal al-Qur’an: Di Bawah Bayangan al-Qur’an (Terj) Yusoff Zaky Yacob, Kota Bharu: Pustaka Aman Press, hal. Xvii.

Disertasi Ilmiah 9 - Kitab Tafsir Nur al-Ihsan

1.1 NAMA DAN LATAR BELAKANG

Nama penuh beliau ialah Muhammad Sa‘id bin Umar, dan telah dilahirkan di Kampung Kuar, Jerlun, Kedah pada tahun 1275H bersamaan 1857M. Ustaz Muhammad Sa‘id merupakan anak sulung daripada dua orang adik beradik dan saudara lelakinya bernama Haji Ismail bin Umar.
Bapanya merupakan seorang khatib dan dengan itu dikenali sebagai ‘Umar Khatib’ kerana terkenal dengan ketokohan dan kefasihannya ketika menyampaikan ucapan dan berkhutbah di hadapan khalayak ramai.[1]

1.2 PENDIDIKAN

Tokoh ini telah mendapat pendidikan awal daripada bapanya sendiri di Kedah. Selepas daripada itu, beliau meneruskan perjalanannya untuk menuntut ilmu ke Patani dan menyambungnya ke Makkah sewaktu masih muda lagi. Setelah tamat pembelajarannya di Makkah, beliau kembali ke kampung halamannya untuk terus menyebarkan ilmu yang telah dipelajarinya.
Selepas berada di Kedah buat beberapa waktu, beliau telah berpindah ke Changkat Kerian, Perak dan membuka sebuah sekolah pondok di situ. Ustaz Muhammad Sa‘id telah bertindak sebagai seorang tenaga pengajar di sekolah pondok yang diasaskan olehnya itu.[2]

1.3 KELUARGA

Ketika di Changkat Kerian, Ustaz Muhammad Sa‘id telah berkahwin dengan seorang penduduk tempatan yang bernama Fatimah. Mereka telah dikurniakan tiga orang anak lelaki yang diberi nama Mahmud, Muhammad dan Ahmad. Walaubagaimanapun, isteri beliau terlebih dahulu kembali ke rahmatullah dalam usianya yang masih muda.[3]
Setelah kematian Fatimah, beliau mengahwini Hajjah Rahmah yang berasal dari Pulau Mertajam, Perak. Hasil perkongsian hidupnya dengan isteri yang kedua ini, beliau telah memperolehi seramai empat orang anak, iaitu Umar, Abdul Hamid, Safiah dan Fatimah.[4]
Pada ketika itu, Siam telah melancarkan serangan ke atas Kedah dan mereka segera berpindah ke Kampung Kedah, Perak. Ustaz Muhammad Sa’id meneruskan baktinya dengan mengajar pelajar-pelajar sekolah pondok di tempat barunya di samping mengerjakan tanah sawah di situ.
Di sana, beliau kemudiannya berkahwin buat kali ketiganya dengan Hajjah Hamidah yang merupakan penduduk asal di situ dan mereka telah memperolehi seramai sepuluh orang anak. Mereka ialah Mustafa, Kasim, Siti Hajar, Mariam, Asma, Mohd Akib, Hussain, Mansur dan Nasir.

Pernah diceritakan bahawa pada suatu hari ketika berada di bendang padi, Ustaz Muhammad Sa‘id telah didatangi oleh perwakilan daripada Tengku Mahmud. Mereka telah meminta agar beliau kembali semula ke Kedah dengan alasan Ustaz Muhammad Sa‘id adalah anak jati negeri Kedah dan sewajarnya beliau pulang dan berbakti kepada rakyat Kedah.
Ustaz Muhammad Sa‘id mengambil keputusan untuk kembali ke Kedah semula dan beliau telah dihadiahkan sebidang tanah di Kancut, Kedah pada tahun 1312H[5] bersamaan 1894M ketika berumur 37 tahun. Beliau menetap dan berkhidmat di situ sehinggalah meninggal dunia.

1.4 KEPERIBADIAN

Ustaz Muhammad Sa‘id merupakan individu yang berdisiplin tinggi dan dikenali kerana ketegasannya. Beliau tidak teragak-agak untuk memukul anak-anaknya yang tidak mematuhi disiplin dan mengabaikan tanggungjawab mereka semasa menuntut ilmu.
Beliau merupakan seorang bapa yang prihatin dan amat mengambil berat mengenai perihal ilmu pengetahuan, dimana kesemua anak-anaknya diwajibkan membaca dan menghafaz ilmu-ilmu agama pada setiap malam sebelum tidur. Mereka dididik dengan penuh tanggung jawab dan sentiasa dipastikan agar mahir dalam Bahasa Arab.

Dengan itu, Ustaz Muhammad Sa‘id telah menghantar anak-anak lelakinya ke Makkah dan kebanyakan anak-anaknya dapat menguasai Bahasa Arab dengan cukup baik dan menjadi guru agama di sekolah-sekolah aliran Arab dan Sekolah Menengah Kebangsaan sekembalinya mereka ke tanahair.[6]

Selain daripada itu, beliau tidak banyak bercakap dan hanya membicarakan perkara-perkara yang penting sahaja. Beliau sentiasa memperuntukkan masanya untuk membaca, mengkaji dan menulis kitab-kitab agama walaupun sibuk dengan tugasan hariannya.

Di sebalik ketegasannya, Ustaz Muhammad Sa‘id juga merupakan seorang yang bersifat lemah-lembut dan sentiasa meraikan sesiapa sahaja yang memerlukan pertolongannya. Maka tidak hairanlah kenapa beliau sentiasa dihormati dan disenangi oleh ahli keluarganya dan juga masyarakat di sekelilingnya.[7]

Dari sudut pegangan fiqnya, beliau adalah bermazhab Syafi‘i dan tariqat yang diikuti olehnya ialah al-Naqsyabandi al-Ahmadi, sebagaimana yang dijelaskan olehnya sendiri dalam bahagian khatimah ( penutup ) kitab tafsir ini.[8]

1.5 JAWATAN

Sebagai seorang yang alim dalam bidang agama, beliau telah memberi khidmat yang cukup besar kepada penduduk di dua buah negeri. Di Perak, beliau pernah menjadi guru dan mencurahkan ilmunya kepada pelajar-pelajar pondok setiap kali beliau berpindah ke tempat baru.
Sekembalinya ke Kedah pula, beliau merupakan pengajar kuliah di masjid-masjid yang terdapat di negeri Kedah dan kuliah ilmunya seringkali diadakan di Masjid Jitra. Selain daripada itu, beliau juga telah ditugaskan untuk mengajar ilmu agama kepada kerabat Diraja Kedah dan pernah memegang jawatan sebagai ‘Guru Diraja’, dan Tafsir al-Qur’an[9] merupakan salah satu daripada subjek utama yang telah diajarnya kepada mereka.

Ustaz Muhammad Sa‘id sering menjadi rujukan utama bagi masyarakat setempat mengenai sebarang permasalahan agama dan beliau diberi gelaran sebagai ‘Haji Sa‘id Mufti’. Dan jawatan terakhir yang disandang oleh beliau ialah sebagai seorang kadi bagi daerah Jitra, Kedah.[10]

1.6 KEMATIAN

Ustaz Muhammad Sa‘id mula mengalami penyakit lenguh dan lemah di sebelah badannya ketika masih berkhidmat sebagai kadi, iaitu semasa berusia 75 tahun. Setelah menjalani pembedahan, beliau dibawa pulang ke pangkuan isterinya, Hajjah Rahmah di Jitra. Beberapa hari selepas itu, beliau pulang ke Kancut bersama isteri ketiganya, iaitu Hajjah Hamidah.
Beliau akhirnya kembali ke rahmatullah pada hari Rabu, 22 Zulkaedah 1350H, bersamaan 19 Mac 1932M dalam usia 75 tahun. Jenazahnya disemadikan di kawasan Masjid Alor Merah, Alor Setar, Kedah.[11]

1.7 HASIL KARYA

Menurut seorang guru agama di Kampung Permatang Nyior, Kota Kuala Kedah, iaitu Ustaz Tuan Haji Yusuf bin Haji Ismail, beliau mengatakan bahawa Ustaz Muhammad Sa‘id pernah mengarang dua buah karya, iaitu Tafsir Nur al-Ihsan dan juga Fatwa Kedah.
Kitab Tafsir Nur al-Ihsan merupakan hasil karangannya yang terbesar, manakala Fatwa Kedah pula dikarang semasa beliau berkhidmat sebagai seorang kadi. Ia memuatkan fatwa-fatwa mengenai hukum nikah cerai dan ditulis dengan tujuan untuk diedarkan kepada imam-imam masjid.

Walaubagaimanapun, ia masih berada didalam simpanan kerajaan negeri Kedah dan tidak pernah dicetak sehinggalah ke hari ini.[12]



BAHAGIAN KEDUA :

KITAB TAFSIR NUR AL-IHSAN


2.1 LATAR BELAKANG KITAB

Kitab Tafsir Nur al-Ihsan ini merupakan satu hasil karya terbesar yang pernah dihasilkan oleh Ustaz Muhammad Sa‘id bin Umar. Ia dikatakan sebagai salah satu daripada karya tafsir dalam bahasa Jawi yang terawal dihasilkan di Tanah Melayu.[13]

Beliau mula mengarangnya pada bulan Zulhijjah 1344H bersamaan Januari 1925M, iaitu pada zaman pemerintahan Sultan Abdul Hamid Halim Shah ibn al-Marhun Sultan Ahmad Taj al-Din Mukarram Shah. Penulisan kitab tafsir ini memakan masa selama 2 tahun 9 bulan untuk disiapkan, dan ia berjaya diselesaikan pada hari Rabu, 1 Rabiul Akhir 1346H ataupun 1 Oktober 1927M.[14]

Menurut Dr. Ismail bin Yusoff, kitab ini mula dicetak pada tahun 1934M[15] dan tiga buah syarikat percetakan yang dikenalpasti pernah mencetaknya ialah Persama Press yang terletak di Achen Street, Pulau Pinang yang telah mencetaknya buat kali ketiga pada 1375H/1955M. Selepas itu, kitab ini turut dicetak oleh Maktabah wa Matba‘ah Dar al-Ma‘arif, Sungai Penang Road di Pulau Pinang pada tahun 1391H/1971, dan dalam tahun yang sama ia juga telah dicetak untuk kali ketiga oleh Syarikat Maktabah wa Matba‘ah Muhammad al-Nahdi wa Awladuh yang terletak di Bangkok, Thailand.

Kitab Tafsir Nur al-Ihsan ini agak sukar untuk diperolehi di pasaran dan ia hanya dijual di kedai-kedai buku yang terletak di Bandar-bandar besar sahaja dan kebanyakan kitab yang beredar di pasaran pada hari ini ialah yang dicetak oleh syarikat dari Bangkok dengan ukuran saiz 26.5 cm x 20 cm.


2.2 FAKTOR PENULISAN

Terdapat satu faktor utama yang telah mendorong kemunculan kitab tafsir Nur al-Ihsan ini, dan faktor tersebut telah dinyatakan sendiri oleh Ustaz Muhammad Sa‘id di halaman pertama kitabnya.

Menurut beliau, kitab tafsir ini dihasilkan untuk memenuhi permintaan para sahabatnya yang telah meminta agar beliau menghasilkan karya tafsir dalam versi Bahasa Melayu Kedah.
Ini adalah supaya mereka dapat memahami dengan mudah isi kandungan al-Qur’an yang mengandungi segala suruhan dan tegahan Allah s.w.t. dan dengan cara inilah mereka dapat mengukuhkan lagi keimanan kepada Allah tanpa sebarang keraguan.

Ini dapat dilihat pada tulisan Ustaz Muhammad Sa‘id[16] yang berbunyi :

( أما بعد ) فقد سألني بعض الاخوان أن أكتب لهم بلغة القدحي القرآن كى يقهموا امره ونهيه بالسرعان ولا يتجلجلوا فى الطاعة والايمان. اد فون كمدين درفد ايت مك سعكوه تله فنتأ فد همب اوليه ستعه اخوان يغ مليا2 بهوا همب سورة باكي مريكئيت دعن بهاس ملايو قدح اكن قرآن سفاي دافة مريكئيت اكن سوروهنن دان تكهن دغن تياد بركويغ2 هاتي مريكئيت فد طاعة دان ايمان.

فأجبته وان لم اكن اهلا لذلك طلبا لرضى الرحمن وانشراحا لقلوب الاخوان. مك همب فركنن اكندي دان جك تياد همب اهل باكي دمكين ايت سكاليفون كران مننتوة كريضأن توهن الرحمن دان ميوك باكي هاتي اخوان.

2.3 METODOLOGI PENYUSUNAN KITAB

Kitab tafsir Nur al-Ihsan ini merupakan salah satu daripada karya tafsir di bawah kategori kitab tafsir lengkap 30 juzu’, seperimana Tafsir Pimpinan al-Rahman Kepada Pengertian al-Qur’an karangan Syaykh Abdullah Basmeih dan kitab Khulasah al-Qur’an oleh Maulana Abdullah Awang Nuh.[17]
Kitab tafsir ini boleh didapati dalam empat jilid dan kandungan bagi setiap jilidnya ialah seperti berikut :-

Jilid Pertama :
Dalam jilid pertama ini, Ustaz Muhammad Sa‘id memulakan penulisannya dengan lafaz basmallahdan sebagaimana ulama’-ulama’ yang lain, beliau turut memuatkan puji-pujian bagi Allah dan nabi Muhammad s.a.w.

Bahagian ini bolehlah dikatakan sebagai ruangan pendahuluan ataupun pembuka bicara bagi kitab tafsir ini. Dalam ruangan ini, pengarang telah menjelaskan faktor dan sebab yang telah mendorongnya untuk menghasilkan kitab tafsir ini. Dan sebagai penutupnya, beliau mendatangkan nama kitab-kitab tafsir dalam Bahasa Arab yang telah dijadikan rujukan di sepanjang tempoh pnulisan kitab ini, iaitu Tafsir al-Jalalayn, Tafsir al-Baydawi, Tafsir Jamal dan kitab-kitab tafsir yang lain.

Pada helaian yang berikutnya, pengarang telah menulis satu Muqaddimah yang sedrhana panjangnya.Beliau mendatangkan pengertian Islam, iman dan disusuli pula dengan lima rukun Islam secara ringkas. Selepas daripada itu, dijelaskan pula mengenai enam rukun iman dan disertakan dengan sedikit ulasan bagi setiap rukun tersebut.[18]

Seterusnya, pengarang membawa penerangan mengenai ibadat solat, dimana beliau telah menjelaskan dan menghuraikan mengenai syarat solat iaitu suci daripada hadas besar dan kecil diikuti dengan penerangan mengenai kedua-duanya. Setelah diberi penerangan mengenai syarat solat, dinyatakan pula mengenai fardhu wudu’ yang disertakan dengan rukun berwudu’ beserta dengan cara-caranya sekali.

Dan yang terakhir sekali, Ustaz Muhammad Sa‘id mendatangkan sebanyak 13 rukun solat yang telah diberikan ulasan dan penjelasan mengenainya. Setelah berakhirnya bahagian Muqaddimah tersebut, beliau terus memulakan pentafsiran bagi surah al-Fatihah, al-Baqarah, Ali ‘Imran, al-Nisa’ dan berakhir dengan surah al-Ma’idah.

Jilid Kedua :
Dalam jilid kedua, terdapat sebanyak 12 surah yang ditafsirkan, iaitu dimulai dengan surah al-An‘am sehinggalah kepada surah al-Isra’.

Jilid Ketiga :
Pengarang meneruskan pentafsiran bagi surah al-Kahfi dalam jilid yang ketiga ini dan mengakhirinya dengan surah al-Zumar.

Jilid Keempat :
Manakala bagi jilid yang terakhir ini pula, surah-surah yang dimuatkan ialah bermula dengan surah Ghafir sehinggalah surah al-Nas.


2.4 METODOLOGI PENULISAN KITAB

Pengarang telah menulis kitab ini dengan menggunakan bahasa Jawi sepenuhnya dan kadang-kadang ia turut diselangi dengan kalimah-kalimah Bahasa Arab yang mana akan disusuli pula dengan maksudnya dalam Bahasa Melayu. Walaubagaimanapun, tiada sebarang tanda ataupun kurungan yang dibuat bagi membezakan di antara perkataan bahasa Melayu dan Bahasa Arab.
( لا نفرق بين أحد منهم ) تيادا كامي فارق انتارا سؤرغ درفد مركئيت ... [19]

( وما الله بغافل عما تعلمون ) دان تياد الله ايت دغن لالي درفد يغ بارغ يغ كامو كرج عمل اين تهديد مناكوتي باكي مريكئيت ...[20]

( وإن كانت لكبيرة ) دان بهواسن اداله اي برفاليغ قبلة ايت ساعة بسر مشقة فايه اتس مأنسي ... [21]

( وما بعضهم بتابع قبلة بعض ) دان تيادا ستعه مريكئيت دعن معيكوة قبلة ستعه ارتي تياد ايكوة يهودي قبلة نصارى دان عكسن ... [22]

Dengan ini, para pembaca mestilah mempunyai asas Bahasa Arab dalam proses mempelajari dan memahami kitab tafsir ini. Jika diteliti, Ustaz Muhammad Sa‘id sebenarnya telah memudahkan jalan kepada para pembaca kerana beliau terus membawa terjemahan bagi setiap kalimah Arab itu. Selain daripad itu, dalam masa yang sama juga pembaca boleh mengambil faedah untuk memperkayakan lagi perbendaharaan kata dalam Bahasa Arab.

Mengenai pemakaian bahasa dan ejaan dalam kitab ini, pengarang banyak menggunakan Bahasa Melayu Kedah lama dan sebahagiannya agak sukar untuk difahami oleh generasi sekarang. Keadaan ini terjadi lantaran kerana faktor zaman penghasilan kitab ini, dimana tahap pembinaan Bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu masih rendah dan masih kuat dipengaruhi oleh gaya bahasa Melayu lama.
Contohnya :
i. Hambat keluar [23] ( همبة كلوار )
ii. Tiada sayugia [24] ( تياد سيكيا )
iii. Menyengehaja [25] ( ميغهاج )

Bagi setiap permulaan sesebuah surah, nama surahnya akan ditulis dengan tulisan yang lebih besar saiznya dan dinyatakan sama ada ia adalah Makki ataupun Madani. Seterusnya, bilangan ayat–ayatnya turut dinyatakan dan sebab penamaan surah juga disertakan bersama sekiranya ada.
Ayat-ayat al-Qur’an akan dimasukkan ke dalam kurungan dan pengarang akan meletakkan tajuk-tajuk bagi sesuatu kisah ataupun kejadian sebelum didatangkan ayat mengenainya. Contohnya seperti( قصة امبيل ايكن هاري سبت ) ,[26] ( قصة مريم برانق ) ,[27]
( قصة يهودي جادي كافر ),[28] ( قصة فحه كيكي نبي ) ,[29] dan sebagainya.

2.5 METODOLOGI PENTAFSIRAN

Ayat-ayat al-Qur’an dalam kitab tafsir ini ditafsirkan mengikut kaedah tahlili, dan huraiannya agak ringkas, sederhana dan sekadar boleh difahami maksudnya. Ini semua dilakukan bertujuan untuk mengambilkira tahap pencapaian ilmu di kalangan masyarakat pada ketika itu yang rata-ratanya kurang terdedah kepada bidang ilmu tafsir dan masih ramai lagi yang tidak mahir dalam bahasa Arab.

Kenyataan ini boleh dirujuk kembali kepada permintaan masyarakat setempat agar pengarang menulis tafsir dalam Bahasa Melayu untuk memudahkan mereka memahami maksud ayat-ayat al-Qur’an. Pengarang telah menggabungkan dua bentuk pentafsiran, iaitu tafsir bi al-ma’thur dan juga bi al-ra’yi.

PENGGUNAAN AYAT AL-QUR’AN.

Ustaz Muhammad Sa‘id hanya menyertakan sedikit sahaja ayat-ayat daripada surah yang lain semasa mentafsirkan dan membincangkan sesebuah ayat. Ayat-ayat sampingan tersebut ditafsirkan dengan ringkas dan ia tidaklah dijelaskan dengan terperinci, tetapi ia dibawa sekadar sebagai penyokong kerana ia turut mempunyai kaitan dengan ayat yang dibincangkan.
Contohnya :[30]
( قل ءأنتم أعلم أم الله ) كات اوليهمو يا محمد باكي مريكئيت اداكه كامو ايت ترلبيه كتهوي اتو الله ترلبيه كتهوي درفد كامو دان سعكوهن تله لفس درفد كدوان اوله نبي ابراهيم دعن فرمانن ما كان ابراهيم يهوديا ولا نصرانيا. تياد اد نبي ابراهيم ايت يهودي دان تياد نصارى دان مريك يغترسبوة سرتان ايت مغيكوة باكين فد كلفسن ايت

PEMAKAIAN AL-HADITH

Terdapat banyak potongan-potongan Hadith yang dimuatkan kedalam kitab tafsir ini. Walaubagaimanapun, Hadith-Hadith yang dibawa itu langsung tidak bersanad dan hanya disandarkan terus kepada Rasulullah s.a.w. ataupun para sahabat Baginda.
Selain daripada itu, matan Hadith dibawa dalam Bahasa melayu sepenuhnya tanpa ada satupun matan asal daripada Bahasa Arab. Selanjutnya, pengarang mentakhrijkan sesetengah Hadith tanpa dinyatakan martabatnya sama ada sahih, hasan ataupun da‘if.
Semasa mendatangkan sesebuah Hadith, Ustaz Muhammad Sa‘id tidak menyelaraskannya hanya dalam satu bentuk sahaja, malah terdapat banyak kepelbagaian padanya. Di antaranya ialah :

i. Hadith yang disandarkan terus kepada Rasulullah s.a.w.
- Sabda Nabi s.a.w.[31] :
سبدا نبي صلى اله عليه وسلم بارعسياف بري تعكوه اورع فاف اتو كوكور هوتع درفدن نسحاي مناوع الله تعالى اكندي فد نأوعن فد هاري يع تياد نأوع ملينكن نأوغن

- Dan sabda ia [32]:
دان سبدا اي افبيل اعكو ليهة سكل مريكيع معيكوة بارع يع شبهة ايت مك مريكئيت له يعدنام اوله الله تعالى مك تاكوة اولهكامو اكن مريكئيت


ii. Disandarkan kepada para sahabat.
- Kata Ali r.a. sabda Nabi s.a.w.[33] :
كات علي رضى الله عنه سبدا نبي صلى الله عليه وسلم تتكل ميوره الله تعالى بهوا دتورن فاتحة دان آية الكرسي ...
- Dan daripada Ibn ‘Abbas berkata ia [34]:
دان درفد ابن عباس بركات اي جكالو كلوار سكل مريك يع مباهلة ايت نسحاي كمبالي تياد دافة هرت دان تياد اهل

- Dan daripada Abi Musa al-Asy‘ari dengar nabi s.a.w. bersabda ia [35]:
دان درفد أبي موسى الاشعري دعر نبي صلى الله عليه وسلم برسبدا اي تياد اكو تاكوة اتس اومتكو ملينكن تيك فركارا يأيت بايق هرت مك برحسد2 دان بربونه...

iii. Disebutkan takhrij Hadith
- Ruwiya al-Syaykhani [36]:
روي الشيخان درفد عائشة كات اي باح نبي صلىالله عليه وسلم اين ايات ...

- Dan pada Hadith Muslim [37]:
دان فد حديث ملم اي دودق توجه تاهون ...
- Pada Hadith Abi Dawud[38] :
دان فد حديث ابي داود امفة فوله تاهون ...


iv. Terus dinyatakan terjemahan Hadith
- Seperti datang pada Hadith maka[39] :
سفرت داتع فد حديث مك فينتأ ايت معاكو دعن نعمة الله تعالى ...



PENJELASAN SEBAB NUZUL AYAT

Aspek asbab al-nuzul tidak dipandang sepi oleh Ustaz Muhammad Sa‘id, dan beliau turut menyertakannya dan tidak kesemua ayat yang mempunyai sebab penurunannya dinyatakan asbab nuzulnya. Bagi ayat-ayat yang dinyatakan sebab nuzulnya, pengarang tidak mendatangkan sanadnya, bahkan ia terus disandarkan kepada Rasulullah s.a.w.

KISAH-KISAH ISRAILIYYAT

Terdapat banyak kisah-kisah Israiliyyat yang disadurkan ke dalam kitab tafsir ini, seperti kisah Harut dan Marut, Nabi dawud, Nabi Sulayman, bahtera Nabi Nuh dan banyak lagi. Selepas dinyatakan kisah-kisah tersebut, pengarang tidak menjelaskan bahawa ia adalah kisah Israiliyyat dan langsung tidak memberi komentar terhadapnya.

Contoh [41]:

AYAT-AYAT HUKUM

Dalam membicarakan mengenai isu-isu berkenaan ayat-ayat hukum, Ustaz Muhammad Sa‘id telah meletakkan tajuk-tajuk bagi ayat-ayat hukum dan beliau akan mengupasnya dengan agak panjang jika dibandingkan dengan ayat-ayat biasa.
Walaubagaimanapun, pengarang tidak membawa pendapat mana-mana imam mazhab yang empat mengenai hukum tersebut, sebaliknya hukum tersebut hanya dinyatakan secara umum sahaja.
Contoh :[42]

Contoh :[43]

AYAT-AYAT MUQATTA‘AH

Mengenai perbincangan di sekitar ayat-ayat muqatta‘ah pula, pengarang amat berhati-hati dan tidak pernah membuat sebarang takwilan bagi mana-mana huruf tersebut, bahkan beliau mengmbil keputusan berdiam diri dan menyerahkannya kepada Allah s.w.t.
Contoh :[44]

Contoh :[45]


AYAT-AYAT MUTASYABIHAT

Bagi ayat-ayat mutasyabihat, Ustaz Muhammad Sa‘id hamya sekadar mentafsirkannya secara ringkas sahaj, dan beliau hanya menyebut pendapat umum para ulama’ salaf dan khalaf tanpa memperincikannya.
Contoh :[46]



QIRA’AT

Ustaz Muhammad Sa‘id langsung tidak membahaskan mengenai perbezaan qira’at bagi sesuatu ayat, apatah lagi menyentuh perihal qira’at syadhdhah.

Contoh :[47]


Contoh bagi qiraat syadhdhah :[48]


Contoh :[49]


PENUTUP

Kitab Tafsir Nur al-Ihsan ini merupakan sebuah karya tafsir dalam versi Bahasa Jawi yang telah memberi banyak manfaat kepada umat Islam di Tanah Melayu. Ia merupakan satu usaha murni daripada Almarhum Ustaz Muhammad Sa‘id yang telah mewariskannya kepada kita sehingga ke hari ini.

Kandungan tafsirnya adalah lengkap dan menyeluruh kerana telah memuatkan penerangan mengenai asbab nuzul ayat, ayat hukum, ayat mutasyabihat, ayat muqatta‘ah dan sebagainya. Walaupun isi kandungannya masih belum lagi mencakupi kesemua aspek sepertimana yang terdapat dalam kitab-kitab tafsir yang dihasilkan daripada ulama’-ulama’ dari Tanah Arab, namun ia sebenarnya adalah sangat bersesuaian dengan senario masyarakat Melayu di ketika itu.

Alangkah baiknya jika kitab tafsir ini diterbitkan dalam wajah baru yang mana boleh diedit dengan meletakkan tanda baca, ditaip semula dengan tulisan yang lebih kemas dan disusun dengan lebih kemas. Sesungguhnya Ustaz Muhammad Sa‘id telah memohon kerjasama daripada generasi selepasnya untuk memperbaiki kesalahan yang mungkin ada dalam kitabnya ini. Jika direnung dan diamati dengan mendalam, inilah amanah yang ditinggalkannya untuk kita semua .

[1] Muhammad Ismi bin Mat Taib (2003), “Israiliyyat Dalam Tafsir : Kajian Terhadap Kitab Nur al-Ihsan Karya Haji Muhammad Said bin Umar” (Disertasi M.A., Fakulti Usuluddin, Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya), h. 51-52.
[2] Ibid., h. 52.
[3] Ibid.
[4] Ibid., h. 53.
[5] Ibid.
[6] Ibid., h. 57.
[7] Ibid.
[8] Muhammad Sa‘id bin Umar (1951), Tafsir Nur al-Ihsan, j.4, c.3. Bangkok: Maktabah wa Matba‘ah Muhammad al-Nahdi wa Awladuh, h. 311.
[9] Muhammad Ismi bin Mat Taib (2003), op.cit., h. 57.
[10] Ibid., h. 58.
[11] Ibid.
[12] Ibid., h. 57.
[13]
[14] Nur ihsan, j.4, h. 311.
[15]
[16] Nur ihsan, j.1, h. 1.
[17] Ismail bin Yusoff (1992),
[18] nur ihsan
[19]
[20]
[21]
[22]
[23]
[24]
[25]
[26]
[27]
[28]
[29]
[30]
[31]
[32]
[33]
[34]
[35]
[36]
[37]
[38]
[39]
[40] j.4, h. 307.
[41] J.1, h. 85.
[42] 74
[43]
[44]
[45]
[46]
[47]
[48]
[49]